Leiderschapsgoeroe Baldoni beschreef in 2008 in zijn boek ‘50 Ways Great Leaders Inspire Results’ de vorm van leiderschap ´to Lead by Example´. Leiderschap draait om het proces waarbij het gedrag, de houding en de gedachten van anderen beïnvloed worden door jou als leider. ‘Leading by example’ is een afgeleide leiderschapsstijl waarbij je het gedrag dat je in je medewerkers of team wilt zien zelf vertoont vanuit voorbeeldgedrag. Wanneer je leidt vanuit voorbeeldgedrag push je jouw team niet om naar excellentie te streven, maar demonstreer je het zelf actief. De intentie die hierachter zit is dat je anderen inspireert met jouw houding en werkwijze, zodat mensen dit gedrag gaan modelleren.
In het boek ´Taal van Transitie´ benadrukt Van Wielink waar de essentie van ‘leading by example’ om gaat: “Mensen doen niet wat je zegt dat ze moeten doen, maar wat ze je zien doen”. Een goede leider is een rolmodel voor mensen om zich heen en is zich hier in het dagelijks handelen van bewust. Dit hogere bewustzijn helpt een leider objectief waar te nemen, te reflecteren op persoonlijk gedrag en realiseert zich daarmee continu wat voor effect zijn of haar manier van leiderschap heeft op de mensen en organisatie.
Hoe weet je of je een ‘leader by example’ bent?
Voorbeeldgedrag, ofwel het gedrag wat je hoopt terug te zien in je teamleden, komt voort uit jouw persoonlijke kernwaarden. Het tegenovergestelde van ‘leading by example’ is dat je het ene zegt en het andere doet. In het huidige bedrijfsleven verwacht de moderne werknemer meer van een leider dan pure machtsuitoefening. Medewerkers willen dat jouw acties als leider aansluiten bij je woorden.
Volgens Baldoni duurt het een leven lang om dit in praktijk te brengen. Waarom? Tijdens je loopbaan zal je in iedere rol/ functie in nieuwe situaties belanden, waar je leiderschap op de proef wordt gesteld. Het is en blijft daarom een oefening om steeds weer vanuit jouw leiderschapswaarden te blijven werken. In de literatuur en artikelen over best practices worden veel leiderschapswaarden besproken.
De volgende kernwaarden lijken deze ideeën over de ‘leader by example’ goed samen te vatten:
#1 Integriteit
Één van de belangrijkste eigenschappen die van een leidinggevende verwacht wordt, is persoonlijke integriteit. Integriteit heeft met eerlijkheid en betrouwbaarheid te maken. Door vanuit integriteit te handelen weten mensen wat ze van je kunnen verwachten, ook in onzekere tijden. Een leider die aantoont dat hij integer is, wint het vertrouwen van mensen.
#2 Mensgericht
Door in iedere situatie, zoals tijdens het oplossen van problemen, het opstarten van projecten of het delen van jouw visie, vanuit de focus op de mens te handelen, help jij mensen te verbinden. Door dit als kern houding aan te nemen zullen mensen zich meer gewaardeerd en gehoord voelen. Medewerkers weten dat jij luistert, open staat voor discussie en het welzijn van mensen niet ten koste van de resultaten laat gaan, maar mensen juist in hun kracht zet. Dit creëert een omgeving waar jouw voorbeeldgedrag de standaard wordt en waarin teamleden elkaar steunen en aanmoedigen.
#3 Kwetsbaar durven zijn
Als leidinggevende hoef je je niet ondoordringbaar op te stellen. Door kwetsbaarheid als belangrijke kernwaarde te zien komt het tot uiting dat je de diepte durft op te zoeken. Je weet dat ook jij niet alles weet en dat je anderen nodig hebt. Je handelt daarom niet vanuit ego, maar vanuit openheid. Kwetsbaarheid is spannend, maar versterkt uiteindelijk de band met het team, omdat alles in openheid besproken kan worden. Door dit voorbeeld te stellen zullen medewerkers sneller in staat zijn in alle eerlijkheid aan te geven wat zij wel en niet aankunnen.
Vijf manieren om leading by example in de praktijk toe te passen
We hebben zojuist ingezoomd op drie kernwaarden die jou helpen om steeds weer, tijdens iedere nieuwe situatie, het goede voorbeeld te geven. Maar wat doe je dan precies als ‘leader by example’? Iedere context vraagt natuurlijk om een andere handeling en iedere leider verwacht iets anders van zijn team, maar in iedere situatie kan je natuurlijk een aantal dingen doen om toonaangevend te zijn in jouw leiderschap:
#1 Get your hands dirty
Wie zijn handen er niet voor omdraait om met zijn team mee te werken, laat medewerkers (en andere leidinggevenden) zien dat hij weet wat er moet gebeuren en met mensen meedenkt. Dit betekent niet dat je het werk en de initiatieven van je team overneemt. In plaats van vanaf de zijlijn leiding geven, toon je betrokkenheid bij de op te leveren deliverables, zodat je snapt waar mensen tegenaan lopen, betere vragen kan stellen en daardoor betere hulp kan bieden. Je geeft het goede voorbeeld door te laten zien dat de doelstelling afhankelijk is van iedere betrokkene is en je gezamenlijk alles geeft om het voor elkaar te krijgen.
#2 Luister om te begrijpen
Soms is een leider te druk met het geven van richtlijnen en het managen van mensen waardoor hij vergeet om écht te luisteren naar mensen. Mensen zullen niet altijd weten hoe zij hun probleem of behoefte onder woorden moeten brengen. Het is aan de leider om te laten zien dat hij er is om dit te faciliteren door men te ondersteunen en verder te helpen waar nodig is. Een goede leider vraagt daarom door, checkt zijn assumpties en conclusies en durft flexibiliteit te tonen wanneer de context en complexiteit hierom vraagt.
#3 Leveren van beloofde resultaten
Aan loze beloften heeft niemand wat. Als ‘leader by example’ kan jij het goede voorbeeld geven door ook daadwerkelijk de deliverables op te leveren die afgesproken zijn. Dit zorgt voor vertrouwen in je team, maar ook voor je (project)omgeving creëert dit vertrouwen en voorspelbaarheid. Je laat hiermee zien dat je de verwachtingen serieus neemt en de gemaakte afspraken nakomt. Mocht het gewenste resultaat anders uitpakken dan bij voorbaat verwacht, dan stuur je tijdig bij vanuit proactieve en heldere communicatie. Met dit voorbeeldgedrag laat je jouw omgeving het belang zien dat je op elkaar kan bouwen en op elkaars woorden kan vertrouwen.
#4 Los conflicten snel op
Conflicten kunnen voorkomen in organisaties. Hoe jij omgaat met deze conflicten heeft veel impact op de toekomstige samenwerking, motivatie van mensen en de commitment aan de doelstelling. Reactiviteit tijdens conflicten kan een sneeuwbaleffect veroorzaken. Als ‘leader by example’ kan jij je toegevoegde waarde aantonen door onenigheden snel boven water te krijgen door de juiste mensen bij elkaar te zetten. Hierdoor voorkom je onnodige gevolgen en inspireer je mensen met een oplossingsgerichte en open houding.
#5 Vermijd micromanagement
Door autonomie te stimuleren kom je gezamenlijk verder. Als ‘leader by example’ kan jij het voorbeeld nemen door ieder individu te waarderen in hun eigen rol met hun eigen talenten. Door ieder teamlid ook echt mandaat te geven over hun eigen taken laat je je teamgenoten zien dat je erop vertrouwt dat ze elkaar weten te vinden wanneer ze elkaar nodig hebben en zelf besluiten mogen maken vanuit gezamenlijk vertrouwen.
Oefening baart kunst
Zoals iedere leiderschapscompetentie kost voorbeeld-leiderschap tijd en vraagt om oefening in de praktijk. Toch lijkt het mij de moeite waard om te blijven nadenken over wat je als leider als voorbeeld laat zien. Werk jij vanuit bovenstaande, of andere, kernwaarden? Is dit iets wat natuurlijk komt of kost het je veel zelfreflectie? Sta er eens bij stil en vraag het eens aan een ander! Wie weet hebben zij waardevolle feedback over hoe zij jouw leiderschapsstijl ervaren.
Meer informatie
Baldoni, J. (2008). Lead by example: 50 ways great leaders inspire results. AMACOM Div American Mgmt Assn.
Secretan, L. (2004). Inspire! What great leaders do. John Wiley & Sons.
Sinek, S. (2009). Start with why: How great leaders inspire everyone to take action. Penguin.
